Σώμα στο σήμερα
Πώς μεταφράζεται σήμερα ένα γυναικείο κορμί; Μια απλή αναζήτηση στην google, θα μας φέρει ενώπιον ενός κλασικού ορισμού: αυτό το σώμα σημαίνει σεξ, σημαίνει ηδονή, σημαίνει διέγερση, πρόκειται για μια ιστορία μικρού μήκους πορνό. Για τον τρόπο που αντιμετωπίζει η ίδια το σώμα της θα λέγαμε πως το κάνει κι εκείνη στερεοτυπικά. Ο φόβος είναι διαρκώς παρών. Ο φόβος της απόρριψης από το κοινωνικό σύνολο, από τους ερωτικούς συντρόφους, από το ίδιο το γυναικείο βλέμμα. Αυτά τα εξαίσια μοντέλα πάντα ο φωτεινός της οδηγός προς την αναμφισβήτητη τελειότητα. Ποιος ξέρει, μπορεί κι εκείνη να μοιάσει σε αυτά, ακόμα και μια στιγμή, έστω σε μια πόζα παρέα πάντα με το κατάλληλα φίλτρα. Μα πόσο ασφυκτικά ζει σήμερα μέσα στο ίδιο της το σώμα, το οποίο αμφισβητεί καθημερινά μπροστά στον καθρέφτη; Επιτέλους, πάρε μια ανάσα! Είναι το σώμα που κατοικείς.
Οι δηλώσεις του δέρματος
Η ωδή στο γυναικείο σώμα θα ξεκινούσε με μία ειλικρινή συγγνώμη. Όχι μόνο για την αντικειμενοποίηση, όχι απλά για την εκμετάλλευση στα πλαίσια ενός ανδροκρατούμενου φετιχισμού, αλλά γιατί το να οικειοποιούμαστε κάτι αποκλειστικά πορνογραφικά είναι μια βαρβαρότητα και μια «οπτική κακοποίηση», έννοια που ψυχανεμίζομαι πως στο μέλλον θα υπάρξει ως νέος όρος διεκδίκησης και αγώνων. Το δέρμα είναι ικανό να μεταφέρει πολλαπλά μηνύματα πέραν μιας άγονης σεξουαλικότητας. Η γυναίκα –πολύ πριν ανατείλει η ερωτική της διάσταση– είναι πάνω από όλα άνθρωπος και «ματώνει». Υπάρχει, κινείται, αναπνέει και αναζητά κίνητρα. Το σώμα της είναι ένα σώμα που ζει, αγωνίζεται, έχει σημάδια. Όλο και πιο πύρινα και δυναμικά στην πάροδο του χρόνου. Κανείς δεν βγήκε αλώβητος. Γιατί να βγει εκείνη;
Το κορμί της είναι εκεί –είτε καλυμμένο, είτε γυμνό– και φέρει τις ιδιότητες που την σμιλεύουν. Μέσα ή έξω από τα ρούχα της δεν παύει να είναι η ίδια και αυτό πρέπει κανείς να το θυμάται. Ο επαναπροσδιορισμός της στάσης μας αφορά την ρεαλιστική κατάφαση απέναντι σε όλα αυτά που αρνούμαστε να δούμε. Στα πιο ξεκάθαρα και οφθαλμοφανή. Σώματα που απέχουν από την τελειότητα. Σώματα που δοκιμάστηκαν κάτω από αντίξοες συνθήκες. Τα καταπονημένα, τα φθαρτά απέναντι στην αιωνιότητα. Αυτό το στήθος που τελικά δεν είναι τόσο στητό. Αυτές οι ραγάδες που μπορεί να προέκυψαν από μια αυξομείωση βάρους. Όχι, δεν ήταν άπληστη ή υπερβολική. Απλώς έτρωγε τα συναισθήματα της. Ποιος δε θα συγχωρούσε λοιπόν έναν ψυχολογικό παράγοντα; Ποιος θα της ζητήσει να υπερβεί την ανθρώπινη διάστασή της; Ένα σημάδι στο κορμί της, μια περιπέτεια υγείας. Μια δυσμορφία εκ γενετής, η αποδοχή του «ατελούς»· εξαρχής και αμετάκλητα.
Η διαδρομή του γυναικείου σώματος έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον. Μια υπόσταση με τις δικές της μοναδικές ιδιότητες που ταξιδεύει στον χρόνο και διεκδικεί διαρκώς τη θέση της στον κόσμο. Η ιδέα δεν κοιμάται, σαλπάρει συνεχώς αντίθετα στα ρεύματα της πλαστικής τελειότητας, αναζητεί την ταυτότητα που θα την αναδείξει ακέραια. Σε έναν κόσμο, όπου η έκφραση της θηλυκής αρχής είναι περιορισμένη εδώ και αιώνες, απαγορεύεται σχεδόν να ακούσει και να εμπιστευτεί το σώμα της. Σε έναν κόσμο που η κριτική είναι λέξη ταυτόσημη της φροντίδας, ας ακούσουμε την εσωτερική μας καθοδήγηση και ας ανακαλύψουμε ξανά τι σημαίνει γυναικείο σώμα.
Γυμνό και ο ρόλος της φωτογραφίας
Όπως είπαμε, η ερωτική διάσταση της γυναίκας είναι παρούσα, αλλά όχι η μοναδική. Όταν γίνεται λόγος για γυμνό και τέχνες, μιλάμε ταυτόχρονα για ένα μεγάλο αισθητικό στοίχημα και μια αδιάλειπτη προσπάθεια να απεικονίσουμε τίμιες παραστάσεις. Το ακάλυπτο σώμα στη φωτογραφία φαίνεται να έχει πρωταγωνιστήσει με αμέτρητες μορφές. Έχει χρησιμοποιηθεί αισθησιακά, ώστε να πλασάρει προϊόντα και επίκαιρες τάσεις. Άλλοτε για χάριν της πορνογραφίας παρουσιάζεται σε συνθήκες που προκαλεί τις αισθήσεις και τα κατώτερα ένστικτα. Δεν είναι λίγες και εκείνες οι φορές, όπου η φωτογραφία ανέδειξε το γυμνό κορμί για να εκφράσει ακτιβιστικές τοποθετήσεις απέναντι σε κοινωνικοπολιτικά συμπλέγματα.
Σε κάθε περίπτωση ένα γυμνό σώμα στρέφει δυναμικά το βλέμμα πάνω του. Είναι ένας λευκός πίνακας που μπορούμε να αποδώσουμε έννοιες και ερμηνείες κατά βούληση. Οι ηθικολογίες είναι βαρετές και ο συντηρητισμός είναι παρωχημένο φαινόμενο σε έναν πολιτισμό που αναμετρά συνεχώς τις δυνάμεις του μέσα από ανατροπές. Αν όμως θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό, χρειάζεται να ορίσουμε την φωτογραφία ως σκηνοθετική πράξη και να αναβαθμίσουμε τα αισθητικά μας κριτήρια. Η τέχνη βρίσκεται σε μία συχνότητα συνυφασμένη με την διαχρονία και τον «πνευματικό έρωτα». Μια έννοια αφηρημένη που ο φωτογράφος καλείται να απεικονίσει καταβάλλοντας μεγάλη προσπάθεια και δεν θα τα καταφέρει πάντα.
Αποδόμηση σεξουαλικότητας και αποδοχή
Η νοοτροπία και οι αντιλήψεις του φωτογράφου θα φανούν και θα παίξουν σημαίνοντα ρόλο. Οι αποτυχημένες απόπειρες είναι δεκτές, αφού η γυναικεία εικόνα που κυριαρχεί στις μέρες μας «φέρει» εξαρχής στερεοτυπικά την αμφίεση της σεξουαλικότητας. Από εκεί λοιπόν ξεκινάμε. Η σεξουαλικότητα έχει άρρηκτο δεσμό με τη σάρκα: ο φωτογράφος θα εντοπίσει και θα συνθέσει προς όφελος του τα στοιχεία που διεγείρουν την πρωτόγονη οπτική. Το πως θα μετουσιώσει την σεξουαλικότητα σε αγνό ερωτισμό και γοητεία θα συνδεθεί με το πόσο αγνές προθέσεις έχει. Το να απευθυνόμαστε σε κατώτερα πάθη, είναι μερικές φορές ο δρόμος του εύκολου εντυπωσιασμού. Ας σημειωθεί, πως ένας φωτογράφος που αναζητά μανιωδώς το αψεγάδιαστο κορμί για να δημιουργήσει γυμνό, θα πέσει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία στην παγίδα. Γιατί το «τέλειο» σώμα, είναι πάντα ένα όχημα που σε μεταφέρει χωρίς ενδιάμεσους προορισμούς και απευθείας στην χώρα της σεξουαλικότητας, ειδικά αν δεν έχει προηγηθεί κατάλληλη εξάσκηση. Με άλλα λόγια, το όλο ζήτημα δεν αφορά αποκλειστικά την αντίληψη του φωτογράφου απέναντι στην θέση της γυναίκας που διψά για επανατοποθέτηση. Έχει να κάνει και με την επιθυμία υπέρβασης του ίδιου του καλλιτέχνη απέναντι στο έργο του.
Η υπέρβαση θα συνδεθεί με τη φιλοσοφία που αναγνωρίζει την εύθραστη και πεπερασμένη μοίρα των ανθρώπων ως εγκιβωτισμένο στοιχείο ζωής. Οι μεταβαλλόμενες καταστάσεις που βιώνει η γυναίκα συνθέτουν αφήγημα πάνω στο δέρμα της. Δεν είμαστε οι μόνοι που θέλουμε να κάνουμε μια δήλωση ή αλλιώς να δημιουργήσουμε τέχνη, είμαστε πολλοί και αποτελούμε όλοι ένα σύνολο με αντίκτυπο στον κοινωνικό μας περίγυρο. Ας τιμήσουμε μέσα μας το κομμάτι του καλλιτέχνη με εικόνες απελευθερωμένες από αγκυλώσεις ή πρέπει. Ας αγαπήσουμε τα γυναικεία σώματα ως έχουν. Αδιαίρετα και ακέραια.
Η Χριστίνα Χανιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε κλασική φιλολογία και μεταξύ άλλων αρθρογραφεί περί φωτογραφίας. Στην πορεία μαγεύτηκε από το αναλογικό φιλμ και την αγνή φιλοσοφία που αυτό κρύβει. Δείγμα δουλειά της μπορείτε να δείτε στον λογαριασμό Instagram Dreama_project.
