Ο γνήσιος ορισμός του μοντέλου
Η φιλοσοφία που θέλουμε να επικοινωνήσουμε. Το μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι προθέσεις μας πίσω από την φωτογραφία. Όλα τα παραπάνω θα λάμψουν στο πρόσωπο του μοντέλου. Το μοντέλο δεν αποτελεί απλά ένα άψυχο εργαλείο στα χέρια του φωτογράφου. Είναι ο πομπός μια συνειδητής ή ασυνείδητης αλήθειας που θα τραβήξει το βλέμμα και ίσως σπείρει μια ιδέα. Οι άνθρωποι που επιλέγουμε και θα τοποθετηθούν μπροστά στον φακό, διαλαλούν ένα μικρό μανιφέστο. Πρωταγωνιστές, σε ένα έργο που θα προωθήσει τις προσωπικές μας πεποιθήσεις ως αναντίλεκτο statement.
Η επιλογή του προσώπου στη διαφήμιση. Πως, γιατί και με ποιο σκοπό
Το πρώτο λοιπόν είναι η ανάγκη του ανθρώπου εκείνου, ο οποίος θα εκπροσωπήσει το όραμα. Αν οι λόγοι είναι διαφημιστικοί, σαφώς η επιλογή είναι πιο εύκολα πλοηγούμενη με πολλές όμως συνιστώσες. Δεν έχουμε παρά να ερευνήσουμε το κοινό που στοχεύουμε ή ποιες ανάγκες θέλουμε να δημιουργήσουμε σε εκείνο, ώστε να επιθυμήσει το προϊόν ή την υπηρεσία μας. Όσο αναλύουμε, τόσο αναπτύσσεται ένα background story που θα «φυτευτεί» ο ήρωας. Όλα ρυθμίζονται και αυξομειώνονται αναλόγως του target group και έτσι εξαιρούνται ή περιλαμβάνονται τα πρόσωπα για την τελική διαλογή. Σε ποιο φύλο απευθυνόμαστε, σε ποιο ηλικιακό φάσμα, ποια η κοινωνική θέση, ποια η οικογενειακή κατάσταση, είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα.
Εκτός από τα παραπάνω φυσικά υπόψιν λαμβάνεται και σε ποιον χώρο εντάσσεται το προϊόν, πράγμα που θα καθορίσει και το πόσο ελκυστικό θα είναι το μοντέλο. Ο χώρος για παράδειγμα της μόδας ή της κοσμετολογίας ενδείκνυται για «όμορφα» πρόσωπα, ενώ στον τομέα της τεχνολογίας η τοποθέτηση ελκυστικών ανθρώπων μάλλον θα αποτελέσει τροφή για αρνητική κριτική. Στη συνέχεια, η ψυχολογία του marketing θα καθορίσει και την συμπεριφορά του επιλεγμένου προσώπου. Πως στήνεται απέναντι στο προϊόν, πως και προς ποια κατεύθυνση κοιτάζει. Είναι ευτυχισμένο; Ή μήπως δυσαρεστημένο και το προιον αποτελεί την λύση; Σε κάθε περίπτωση η φυσιογνωμία και η συμπεριφορά του μοντέλου θα καθοριστεί α) από τη συναισθηματική ανταπόκριση που επιδιώκεται (χιούμορ, φόβος, ενθουσιασμός, επιθυμία κτλ) και β) από τις δυναμικές τεχνικές influencing με τις οποίες θα προκληθεί αυτή η συγκινησιακή εμπειρία. Αναμφισβήτητα, υπάρχει μπούσουλας και τα κατάλληλα εργαλεία διαφήμισης για το εκάστοτε πλάνο. Τι γίνεται όμως, όταν η φωτογραφία αφορά μια καθαρά καλλιτεχνική έκφραση;
Το μοντέλο ως το κάτοπτρο του καλλιτέχνη
Εδώ έχουμε απέραντη ελευθερία. Ό,τι μας αποδεσμεύει από την αποκλειστική επιδίωξη κέρδους που θέτει ως προϋπόθεση τον εντυπωσιασμό για να «κλείσει» τον πελάτη, δε μπορεί να μην είναι και απελευθερωμένο. Φυσικά και η σύγχρονη δίψα για αποδοχή και διεύρυνση του κοινού μας θα επηρεάσει κάποια στιγμή την διαχείριση των προσώπων. Γι ’αυτό και έχω μιλήσει αρκετές φορές για φλύαρες αφηγήσεις, για «οπτική κακοποίηση» και τελικά για το αισθητικό στοίχημα του φωτογράφου. Αν όμως παραμείνουμε απερίσπαστοι σε αυτό που μοναδικά επιθυμούμε να εκφράσουμε, τότε θα πετύχουμε και μια αυθεντική σύνδεση με το μοντέλο. Θα αναγνωρίσουμε πως τη δεδομένη χρονική συγκυρία αποτελεί το κέντρο του κόσμου μας.
Με άλλα λόγια ο άνθρωπος που βρίσκεται μπροστά στον φακό μας, θα συνδεθεί αναπόφευκτα με το προσωπικό μας αξιακό σύστημα, με το ποιοι είμαστε και ποια τελικά είναι η κατεύθυνση της ζωής μας. Πριν ακόμα βρεθεί το πρόσωπο ή το σώμα εκείνο που θα μας εμπνεύσει, έχει λειτουργήσει πρώτα η εσωτερική μας πυξίδα. Γι’ αυτό και πολλές φορές μια φωτογραφία λέει περισσότερα από ότι νομίζουμε για τον ίδιο τον φωτογράφο. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην καθρεφτίσουμε μια δική μας διάσταση πάνω στο αποτέλεσμα. Κι αν τελικά το μοντέλο είναι καθρέφτης, τότε ένας λόγος παραπάνω να σκεφτούμε το πως διαχειριζόμαστε τον ρόλο του.
Ηθική φωτογραφικά συμπεριφορά
Η συμπεριφορά μας λοιπόν απέναντι σε εκείνον/η που φωτογραφίζουμε απαιτεί την ίδια φιλοσοφία που θεωρητικά χρειάζεται να έχουμε σε οποιαδήποτε σχέση μας. Κανείς δεν θα βρεθεί μπροστά στην φωτογραφική μας μηχανή τυχαία ή μόνο από προσωπικό όφελος. Το πρόσωπο που κοιτάζουμε –πρώτα από όλα– μας εμπιστεύεται ως καλλιτέχνες ή θέλει να ελπίζει στις καλές μας προθέσεις. Αυτό συχνά το ξεχνάμε ή το λαμβάνουμε ως δεδομένο. Αυτή η σκέψη πρέπει να ορίζει και την ηθική μας στάση· η ευγένεια και ο σεβασμός είναι δύο έννοιες αδιαπραγμάτευτες. Το μοντέλο δεν είναι μαριονέτα! Υπάρχουν όρια που χρειάζεται να αφουγκραζόμαστε κάθε φορά κατά την ώρα της φωτογράφισης. Αν υπερβούμε τα όρια δεν θα δυσαρεστήσουμε μόνο εκείνο. Το ατόπημα θα αποτυπωθεί και στο τελικό αποτέλεσμα ως μια ψυχρή αντικειμενοποίηση του μοντέλου.
Η δεύτερη προϋπόθεση μιας ουσιαστικής σύνδεσης είναι η επικοινωνία και το balance μεταξύ της αμεσότητας και ενθουσιασμού. Σε κάθε περίπτωση η αυθεντικότητα είναι το κλειδί. Το μοντέλο χρειάζεται να λαμβάνει μηνύματα ενθάρρυνσης για να νιώσει –έστω και διαισθητικά– πως πράγματι επικοινωνεί το συναίσθημα και υπηρετεί τον σκοπό μας. Είτε μικρός, είτε μεγάλος δεν έχει τόσο σημασία. Το θέμα είναι πως αποτελεί σημαντικό μέρος του στη δεδομένη στιγμή. Οπότε οι ξερές οδηγίες, το δήθεν attitude και η απόμακρη ή «μποέμικη» περσόνα δεν καλλιεργεί την ισότιμη σχέση ανάμεσα στους δύο συμμετέχοντες (φωτογράφου και φωτογραφιζόμενου) που πάνω απ’ όλα πρέπει να είναι και πνευματική. Αν φυσικά θέλουμε και μια πνευματική και ανθρώπινη διάσταση στο έργο μας. Όλες οι σχέσεις, έτσι και οι φωτογραφικές συνεργασίες –είτε μοναδικές, είτε επαναλαμβανόμενες– έχουν την θέση τους στην εξέλιξη μας.
Αν λοιπόν σφραγίσουμε τα παραπάνω, αυτό που απομένει είναι η λεγόμενη αφομοίωση. Κάποιες φορές το στρες για ένα πετυχημένο concept βγαίνει προς τα έξω ως κάτι υπερβολικά επιτηδευμένο και παράφωνο. Ίσως η καλύτερη διαχείριση –πέρα από την αρχική ιδέα ενός project– είναι να μην ξεχνάμε πως το μοντέλο πρέπει να αφομοιωθεί φυσικά με το περιβάλλον, όταν αυτό βέβαια δεν αφορά στούντιο. Το περιβάλλον συνδιαλέγεται με τον συγκεκριμένο άνθρωπο και σε αντίθετη περίπτωση το έργο μας θα χαρακτηριστεί από «οπτική ρήξη». Ακόμα και όταν θέλουμε να τον ορίσουμε σαν μορφή αντίθεσης ως προς τον χώρο που βρίσκεται, δεν σημαίνει πως παύει ο μεταξύ τους διάλογος. Όσο πιο άνετα επικοινωνούν, τόσο πιο εύκολα μπαίνει στην ψυχολογία μας και βρίσκει την αυτοπεποίθηση να αποδώσει τα νοήματα. Πιστεύω πως η αφομοίωση στον χώρο αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα ανεμπόδιστης ροής μεταξύ μοντέλου και φωτογράφου.
Η σημασία των influencer μοντέλων και φωτογράφων
Ο ρόλος των μοντέλων επανασυστήνεται διαρκώς στα κοινωνικά δίκτυα με τους influencers στην πρώτη γραμμή δημιουργικής έκφρασης. Μέσα στο όμορφο χάος των social media βρίσκουμε εκείνους που μας εμπνέουν περισσότερο γνωρίζοντας πως η επιλογή αυτή αποτελεί καθοριστική δύναμη. Η έρευνα και η ενημέρωση πάνω στα κυρίαρχα trends είναι απαραίτητη με σκοπό όχι να αποσυντονιστούμε, αλλά για να αφυπνίσουμε δημιουργικά την προσωπική μας ταυτότητα. Είμαστε έτσι μέρος ενός δυναμικού συνόλου που από τη μία επιβεβαιώνει τις εξελίξεις της εποχής και κάπου-κάπου αντιστέκεται ταυτόχρονα στην άκριτη υιοθέτηση προτύπων. Σε τελική ανάλυση, ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα μοντέλα μας και το περιεχόμενο που δημιουργούμε θα απευθυνθεί σε κοινό με παρόμοια οπτική και αισθητική με τη δική μας. Ας βρούμε απαντήσεις και στέγη ιδεών μέσα από την δική μας αυθεντικότητα!
Η Χριστίνα Χανιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε κλασική φιλολογία και μεταξύ άλλων αρθρογραφεί περί φωτογραφίας. Στην πορεία μαγεύτηκε από το αναλογικό φιλμ και την αγνή φιλοσοφία που αυτό κρύβει. Δείγμα δουλειά της μπορείτε να δείτε στον λογαριασμό Instagram Dreama_project.
