Μαζί με τις κακουχίες του 2020 αποχαιρετήσαμε και μια βαρυσήμαντη προσωπικότητα της βιομηχανίας, το μεγαλειώδη Pierre Cardin. Στην ανακοίνωση του χαμού του 98χρονου τιτάνα σχεδιαστή, ο χώρος της μόδας με βαθιά θλίψη αποχαιρετά το θρυλικό δημιουργό της φουτουριστικής γαλλικής ραπτικής και κάθε μέσο μαζικής ενημέρωσης “κατακλύζει” το διαδίκτυο και τα ΜΜΕ με τη δυσάρεστη είδηση.
Κάποια από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα του σπουδαίου σχεδιαστή γίνονται γνωστά αδίκως μετά θάνατον και σύντομα η ανθρωπότητα -πέρα απ’ το χώρο της μόδας- συνειδητοποιεί πια την πρωτοποριακή και καινοτόμα δημιουργικότητα του.
Ο ίδιος ωστόσο αισθανόταν φανερά αδικημένος ως σχεδιαστής κι αυτό πηγάζει έντονα από τις επικριτικές δηλώσεις του εν ζωή. Το 1998 σε σχετική του συνέντευξή στην Ιταλική εφημερίδα La stampa, ο Pierre Cardin κάνει μία ζοφερή δήλωση σχετικά με τους οίκους Prada, Gucci και Armani αναφέροντας μεταξύ άλλων:
Πρόκειται για εμπορικά σήματα, όχι για μόδιστρους. Ο Gucci κατασκεύαζε δερμάτινες βαλίτσες. Ο Visconti μου είχε δωρίσει την πρώτη μου βαλίτσα Gucci. Εγώ έκανα επιτυχία χωρίς χρήματα με μόνο μου όπλο το ταλέντο μου. Δεν με δημιούργησαν οι τράπεζες. Είμαι ο μόνος ιδιοκτήτης της μάρκας μου (…) O Armani κάνει ρούχα που είναι κομψά, ευκολοφόρετα και όμορφα. Αλλά αυτό δεν είναι η δημιουργικότητα.
Η επιβλητική προσωπικότητα του Cardin και η αιχμηρή κριτική που τον χαρακτήριζε ως δημιουργό, παρά τον αμέριστο θαυμασμό που έτρεφε ο κόσμος στο όνομά του, τον καθιστούσε αναμφισβήτητα προκλητικό σε ιδιαιτέρως ανταγωνιστικό βαθμό. Η σκληρή δουλειά ωστόσο, η αστείρευτη εφευρετικότητα, η εμβρίθεια και η αριστοτεχνία του στο marketing τον καθιστούσαν ασυναγώνιστο.
Οι δημιουργίες του μέχρι και σήμερα αποτελούν έμπνευση κάθε σύγχρονου σχεδιαστή.
Τα παραδείγματα ποικίλουν. Από την τελευταία collection του οίκου Balenciaga που σας παρουσίασα στο τελευταίο issue Δεκεμβρίου με τις συγκλονιστικές διαστημικές δημιουργίες του Demna Gvasalia στο online video game “Afterworld: The Age of Tommorow”, μέχρι και τα pagoda shoulders που υιοθέτησε ο Olivier Rousteing για τη Balmain στην collection spring/summer 2021 του PFW , επικυρώνεται η αξιοζήλευτη ιδιότροπη τεχνοτροπία και υπογραφή του σχεδιαστή σε κάθε συλλογή επ’ άπειρον.
Με αφορμή λοιπόν την τελευταία collection του οίκου Balenciaga, είναι ενδιαφέρον να τονίσω πως παρά το μεγαλειώδες επίτευγμα να σηματοδοτηθεί ως ο πρώτος άνθρωπος που φόρεσε την ιστορική στολή με την οποία ο Neil Armstrong πάτησε το πόδι του στη Σελήνη, δεν κατάφερε ποτέ να κατορθώσει μία ανυπολόγιστη επιθυμία: να πάει στο φεγγάρι.
Η αγάπη και η απεριόριστη δημιουργία της δουλειάς του Cardin είχαν ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης από το διάστημα, μια καινοτομία που διαχρονικώς έγραψε ιστορία και στιγμάτισε τη βιομηχανία της μόδας και θα την καθορίζει αιωνίως. Ίσως τελικά να μην κατάφερε να ταξιδέψει ο ίδιος στο φεγγάρι, όμως αναμφιβόλως ταξίδευε κάθε σιλουέτα του με τις ονειρικά φουτουριστικές δημιουργίες του και την απαράμιλλα μνημειώδη κομψότητα που τις χαρακτήριζε.
Ο σπουδαίος σχεδιαστής δεν έφυγε ποτέ. Το αν δεν εκτιμήθηκε όσο του άξιζε είναι μια άλλη υπόθεση. Ωστόσο, κακά τα ψέματα, η πρωτοτυπία των δημιουργιών του θα τίθεται πάντα σε μαιευτικό ρόλο για τις επόμενες γενιές σχεδιαστών.
Η μόδα είναι μια ακτινογραφία της κοινωνίας. Ήθελα πάντα να είμαι διαφορετικός, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να έχεις διάρκεια – Pierre Cardin
Από τη στιγμή που ο Pierre Cardin έφυγε από τη ζωή, χιλιάδες άρθρα γράφτηκαν στο όνομα του. Τα περισσότερα κάνανε μια αναδρομή της βιογραφίας του, ενώ άλλα αποκάλυπταν κρυφά μυστικά της προσωπικής ζωής του σχεδιαστή, όπως για την “άταχτη” ζωή του, τις σεξουαλικές προτιμήσεις του και το γεγονός πως θάφτηκε στο ίδιο μνήμα μαζί με τον πρώην σύντροφό του, Αντρέ Ολιβέρ.
Σίγουρα ο θάνατος του δημιουργού στάθηκε αφορμή να γίνουν περισσότερο γνωστά τα επιτεύγματά του στον ευρύτερο κόσμο, ωστόσο κρίσιμα είναι τα ερωτήματα: Πλέον η βιογραφία του Cardin είναι αναρτημένη σε κάθε ΜΜΕ, όμως πουθενά δεν αναγράφεται το σημαντικότερο, πως κατάφερε να κάνει πραγματικότητα τα έργα του; Πως τα υλοποίησε; Τι τον έκανε να διαφέρει από όλους τους υπόλοιπους σχεδιαστές της εποχής του; Πως τα πρωτοπόρα σχέδιά του και οι φουτουριστικές σιλουέτες του διαμορφώνουν και καθορίζουν τη μόδα, ακόμη και στο 2021; Πως ο θάνατός του δίνει τη σκυτάλη στους νέους σχεδιαστές να συνεχίσουν το έργο του και τι σημαίνει τελικά η απουσία του για τη μόδα;
Η επιχειρηματικότητα ήταν το δεύτερο όνομά του (το brand strategy του Pierre Cardin)
Μια προσωπικότητα όπως ο Pierre Cardin, αξίζει βαθιά ανάλυση και πόσο μάλλον επιχειρηματική. Αν κάτι δεν ακούστηκε έως τώρα και πρέπει οπωσδήποτε να γνωρίζετε είναι πως ο θρυλικός σχεδιαστής πέρα από ανεκδιήγητος δημιουργός ήταν πρωτίστως ευφυέστατος επιχειρηματίας.
Η ιστορία της μόδας έχει επανειλημμένα αποδείξει πως σε καμία δεκαετία δεν υπήρχε στέρηση ταλέντων αλλά έλλειψη επιχειρηματικότητας σε συνδυασμό με καινοτομία. Με πιο απλά λόγια; Πολλοί σχεδιαστές δεν ακούστηκαν ποτέ, όχι επειδή ήταν δυσεύρετοι αλλά επειδή επαναπαύτηκαν στο ταλέντο τους και δεν κάνανε το παρακάτω βήμα, το λεγόμενο business.
Σήμερα φαντάζει αδύνατο να πουλήσεις ένα προϊόν εάν δεν ακολουθήσεις μία συγκεκριμένη marketing στρατηγική. Κι όμως, πολλοί το ξεχνάνε, ακόμη και σήμερα.
Ο Pierre Cardin είχε αντιληφθεί από νωρίς πως θα έπρεπε με κάθε τρόπο να εξελίξει το επιχειρηματικό κομμάτι της δουλειάς του μέσα στα πλαίσια της αστείρευτης εργασιομανίας του. Ναι, ήταν τρομερά εργασιομανής. Δούλευε μερόνυχτα και αγαπούσε κάθε τι που είχε να κάνει με τη δουλειά του, εχτός… από τις συνεργασίες. Αυτό είναι αλήθεια, ήταν το αδύναμο σημείο του. Οι σχέσεις του με του συναδέλφους του δεν ήταν και οι καλύτερες. Ήταν τρομερά απαιτητικός, ένα ακόμη συστατικό της επιτυχίας του.
Τα πρώτα βήματα που τον καθόρισαν ως σχεδιαστή
Ο Pierre από τα 14 του κιόλας χρόνια φανέρωσε την ανάγκη της αυτόνομης αυτοκυριαρχίας του εγκαταλείποντας την ευκατάστατη οικογένειά του εργαζόμενος σε βιοτεχνίες της Κεντρικής Γαλλίας. Εκεί εργάστηκε μαθητευόμενος και έμαθε τα πρώτα μυστικά του σχεδίου και της κατασκευής ενδυμάτων. Θα έλεγε κανείς πως σαν νεαρός σκεφτόταν ήδη μεθοδευμένα παρά την έντονη επιθυμία του πατέρα του να γίνει αρχιτέκτονας. Η στρατηγική του ήταν συγκεκριμένη από νωρίς. Ήταν ήδη φανερό πως επρόκειτο για ένα ευφυές πλάσμα με ακλόνητη προσωπικότητα και ηγετικές ικανότητες.
Όπως όμως ένα καλό κρασί θέλει και το χρόνο του, έτσι και ο Cardin στα 30 του μόλις χρόνια, το 1951, καταφέρνει να παρουσιάσει την πρώτη του κολεξιόν. Η στρατηγική αυτή δεν ήταν διόλου τυχαία. Επιχειρηματικά, ήταν η ιδανική περίοδος για τον Pierre και το γνώριζε πολύ καλά. Δύο σημαντικοί πυλώνες συντέλεσαν στη μαθηματικά βέβαιη επιτυχία του. Η μόδα βρισκόταν ήδη υπό την Γαλλική κυριαρχία και επιπλέον η αποθέωση του θρυλικού New Look του οίκου Dior είχε αρχίσει ήδη να ξεθωριάζει. Ήταν λοιπόν η στιγμή που η μόδα αναζητούσε το επόμενο “αστέρι”, το επόμενο “New Look”. Αρπάζοντας λοιπόν την ευκαιρία, ο σχεδιαστής κάνει το τελικό ρουα ματ και ο κόσμος της μόδας σύντομα γίνεται δικός του.
Στα σχεδιαστήριά του εργάζονταν μόλις 30 άτομα. Mέσα σ’ ένα χρόνο αυτός ο αριθμός τριπλασιάστηκε. Τα έσοδα ήταν τόσο ογκώδη που ο σχεδιαστής πειραματιζόταν με τα καλύτερα υφάσματα του εμπορίου. Μία ακόμη στρατηγική που τον οδήγησε στην επιτυχία, η ποιότητα των υλικών και η άριστη τεχνοτροπία τους.
Είναι ωστόσο άγνωστο με τι κεφάλαια ξεκίνησε όλη αυτή την “αυτοκρατορία” καθώς μεσολαβούν αρκετά χρόνια από τα πρώτα του βήματα μέχρι τη δημιουργία του πρώτου atelier του στη Rue Richepanse. Σίγουρα γνωρίζουμε πως προερχόταν από ευκατάστατους γονείς, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει απαραίτητα πως βοήθησαν οικονομικά στο όραμά του. Θα ήταν πράγματι ενδιαφέρον να έχουν σωθεί έστω και λίγες παραπάνω πληροφορίες σχετικά με το “χτίσιμο” του ναού του σπουδαίου σχεδιαστή για να αναλύσουμε τα πρώτα επιχειρηματικά του βήματα αλλά καθώς έχει “it’s none of our business” που λένε και οι φίλοι μας οι Αμερικάνοι. Σίγουρα για τον Pierre Cardin η δουλειά δεν αποτελούσε ποτέ φόβος. Ζούσε και ανέπνεε για αυτό. Όπως ένας σωστός επιχειρηματίας.
Πριν στήσει την αυτοκρατορία του, για μια ολόκληρη πενταετία ο σχεδιαστής δούλεψε στον Paquin, τη Schiaparelli αλλά και τον Dior. Αρνήθηκε συνεργασία με Balenciaga και δοκιμάστηκε αρκετά στη δημιουργία θεατρικών μασκών και κινηματογραφικών κουστουμιών, πλαισιώνοντας μάλιστα τη θρυλική ταινία «Η Πεντάμορφη και το Τέρας» του Jean Cocteau, ενώ στην ύψιστη καταξίωσή του μάλιστα, ο Cardin ήταν ο πρώτος μόδιστρος που εισήλθε το 1992 στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Γαλλίας (από την οποία μάλιστα ανακοινώθηκε ο θάνατός του), όταν η μόδα αναγνωρίσθηκε ως καλή τέχνη. Τα βήματα του ήταν σταθερά. Η εμπειρία που σύλλεξε από τις συνεργασίες και τις γνώσεις του αποδείχθηκαν ωφέλιμες και καρπερές. Δεν ήταν τίποτα πια τυχαίο.
Μέχρι το 1953 ο Pierre είχε καταφέρει κιόλας να αγαπηθεί για το περίφημο “bubble dress” του (με τη μπαλούν φούστα), ενώ η πρώτη του boutique “Eve” έκανε εγκαίνια στο 118 της Rue du Faubourg Saint-Honoré, αποτελώντας ένα ακόμη λιθαράκι στο business plan του σχεδιαστή.
Η διπλωματικότητα του Pierre Cardin
Η ευφυία ενός καλού επιχειρηματία, απαιτεί και γνώση της χρονικής στιγμής του “που και πότε” θα δράσει και θα επενδύσει. Το να έχεις επιχειρηματική συνείδηση σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να σε γλιτώσει από τυχόν λάθη. Ο ευφυέστατος Pierre Cardin δεν επιχείρησε ποτέ να μπει σε “ξένα χωράφια”, κι αυτό εν τέλει αποτέλεσε τόσο ιδιοφυές που τον οδήγησε να δημιουργήσει μια ακόμη μεγαλειώδη αυτοκρατορία, την “pret-a-porter”. Πως το κατάφερε; Ενώ το 1959 η υψηλή ραπτική βρισκόταν στη δόξα της -με κύριους πρωταγωνιστές Dior και Balenciaga- ο Cardin αποσύρθηκε και επανήλθε με την καινοτόμα ιδέα του καθημερινού ντυσίματος Ready-to-wear (pret-a-porter). Ιδιοφυές;
Η εφευρετικότητα ήταν χαρακτηριστικό της δουλειάς του
Η πρωτοπορία και αδιάκοπη δημιουργία καινοτόμων ιδεών ήταν στο αίμα του. Ήδη από το 1958 είχε καταφέρει να σχεδιάσει την πρώτη παγκοσμίως unisex συλλογή, η ορόσημη συλλογή Cosmos, όπου κυριάρχησε στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Ο Pierre Cardin δεν έπαυε να πειραματίζεται δοκιμάζοντας νέα διαφορετικά συνθετικά υφάσματα, όπως μεταξύ άλλων, το minidress του 1968 με τη χρήση του techno υφάσματος, το vinyl αδιάβροχο του 1969 και το envelope καπέλο από τσόχα του 1971.
Ο σχεδιαστής αντλούσε μονίμως έμπνευση από τη γεωμετρία, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική, αγάπησε το vinyl, το οποίο και υιοθέτησε στις πιο πολυαγαπημένες του συλλογές και καθιέρωσε τα πολύχρωμα μοτίβα στο αντρικό ντύσιμο, κίνηση ιδιαίτερα επαναστατική αν λάβει κανείς υπόψιν την προκείμενη καθωσπρέπεια της εποχής.
Η καινοτομία και το “brainwash” που ανέτρεψε τα πρότυπα της μόδας
Κι ενώ η επιχειρηματικότητα αγκιστρώνεται στη συνείδηση, παράλληλα απαιτεί και σθεναρές στρατηγικές μεθοδευμένου ρίσκου.
Μπορεί τα ασυναγώνιστα ευφάνταστα και αρχέτυπα σχέδια του δημιουργού να συγκλόνιζαν τον κόσμο της μόδας με τον αντισυμβατικό, πρωτοπόρο και εκκεντρικό χαρακτήρα τους, ωστόσο ένα απ’ τα μεγαλύτερα κατορθώματα του σπουδαίου επιχειρηματία αποτέλεσε αναμφίβολα η καθιέρωση του “διαφορετικού” και παράτυπα ιδιότυπου στην καθημερινή συλλογή.
Πλέον ο μεγαλειώδης Pierre Cardin είχε μετατρέψει τους δρόμους σε ανοιχτές πασαρέλες και ο κόσμος απέκτησε την πλήρη ελευθερία στην όαση της μόδας. Το δικαίωμα της φουτουριστικής κομψότητας δεν ήταν πια κατοχυρωμένο απ’ τους λίγους. Η ενσωμάτωση της elegant αλλότροπης φινέτσας που αιχμαλώτισε την καθημερινότητα του απλού κόσμου, άλλαξε την ιστορία δημιουργώντας νέους κανόνες και ορίζοντες.
Εκεί “πάτησε” ο θρυλικός σχεδιαστής και δημιούργησε μια ακόμη ισχυρή και κυρίαρχη αυτοκρατορία που μετρά χιλιόμετρα έως και σήμερα. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο το πως κατάφερε να αλλάξει ριζικά -σχεδόν brainwash- σε μια ιδιότροπη κοινωνία τη μέχρι τότε ιδεολογία η οποία όριζε οτιδήποτε ποιοτικό και “διαφορετικό” ως υψηλή ραπτική, κι όχι απλά το άλλαξε αλλά οδήγησε και στη μύηση του. Αυτό ίσως μας παροτρύνει να κατανοήσουμε τη δύναμη που μπορεί να έχουμε ως leaders της μόδας. Όλοι πια έχουν δικαίωμα στην ποιότητα. Η μόδα έπαψε να σημαίνει μόνο υψηλή ραπτική εξαιτίας του Pierre Cardin, ενώ την ίδια στιγμή ακόμη και το haute couture είχε πια άλλη προσέγγιση. Ο σπουδαίος σχεδιαστής και επιχειρηματίας είχε έκδηλα στοχευμένο όραμα και στρατηγική. Η επανάστασή του οδήγησε τη μόδα σ’ ένα εξαιρετικά προωστήριο brainwash που οδήγησε κάθε τάξη να δημιουργήσει “καλλιτεχνικά δρώμενα” ανυπολόγιστης κομψότητας.
Μπορεί τα σχέδια του δημιουργού να συγκλόνιζαν ανελλιπώς με τις αιχμηρές γωνίες, τα περιμετρικά σχήματα, τους γλυπτικούς όγκους και τις εντυπωσιακά φουτουριστικές unisex σιλουέτες, ωστόσο το νόημα της επανάστασης κατοχυρώθηκε με την αντικατάσταση του “ασυνήθιστου” ως φυσιολογικού και πρωτίστως με την υιοθέτησή του στην καθημερινότητα του κόσμου με συντριπτική επιτυχία.
Το logo που στιγμάτισε καθοριστικά το marketing της εποχής
Το χαρακτηριστικό logo του “P” τρύπωσε σε κάθε σπίτι. Μπορεί οι τιμές των ρούχων να ήταν για κάποιους απλησίαστες ωστόσο δεν έπαυε σε κάθε σπίτι να υπάρχει κεντημένο σε κουβέρτες, παιδικά ρούχα, χαλιά, τυπωμένο πάνω σε λευκά είδη, πιάτα, πακέτα τσιγάρων και κούκλες. Είχε καταφέρει επιτυχώς να περικυκλώσει τις ζωές όλων και να κερδίσει μία θέση στην καρδιά τους. Σε κάθε σπίτι θα έβρισκες και κάτι που θα έλεγες “Αυτό είναι Pierre!”. Πολλοί μάλιστα -όπως το WWD – θεώρησαν αποτυχία την ιδέα του Pierre Cardin να πουλήσει το όνομά του μέχρι και σε αλυσίδες μπρελόκ ή εταιρίες στηλών, υποστηρίζοντας πως έτσι έχανε την ιστορική αξία του, “ξεπουλώντας” παράλληλα και το όνομά του.. Αυτή ωστόσο είναι μία οπτική καθαρά υποκειμενική, που δεν ενστερνίστηκε από τους περισσότερους. Άλλωστε αυτό αποδείχθηκε κι από την αναγνωρισιμότητά του οίκου ύστερα από την προκείμενη πρωτοπόρα στρατηγική.
Το όνομά μου είναι πιο σημαντικό κι από εμένα τον ίδιο.
Πλέον η επιτυχία και η δημιουργικότητα του σχεδιαστή είχαν εμπνεύσει κάθε λογής βιομηχανία και είχε καταφέρει να επεκταθεί στη μεσολάβηση δημιουργίας σχεδίων επίπλων, σε κατασκευές σπιτιών αλλά και αεροπλάνων! Η εξάπλωση αυτή ίσως σας θυμίζει κάτι από Steve Jobs. Κι όχι, δε μπορεί να συγκριθεί σε καμία περίπτωση με την εξέλιξη της αμερικάνικης πολυεθνικής εταιρείας τεχνολογίας Apple ωστόσο είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την ομοιότητα της εφαρμογής ορισμένων στρατηγικών και το κοινό όραμα του να δημιουργείς μόδες βασισμένες στο logo σου. Κάποιες κινήσεις δεν είναι ολωσδιόλου τυχαίες. Κάποια επιχειρηματικά μοντέλα τείνουν να μοιάζουν ιδιαίτερα μεταξύ τους και κατά κανόνα να αποσκοπούν στο ίδιο αποτέλεσμα. Voilà, ιδού και η εξάπλωσή τους! Απ’ ότι συνειδητοποιεί κανείς από τις παραπάνω τακτικές, ένα σωστό πάντρεμα marketing skills και ενός ευφυούς μεθοδευμένου business plan, είναι ικανό να αλλάξει ριζικά όλα όσα γνωρίζαμε έως τώρα. Με λίγα λόγια; Να δημιουργήσει νέους κόσμους. Ό,τι δηλαδή χρειάζεται η σημερινή επανάσταση της μόδας. Σκεφτείτε το…
Κι ενώ πολλοί θα συμφωνήσουν πως σε αυτό το σημείο ήταν ήδη αρκετά τα έργα του Cardin ώστε να αφήσει ιστορία στον κυβερνοχώρο της μόδας, ο ίδιος έρχεται πανηγυρικά να μας διαψεύσει. Οι πρωτοπόρες επιχειρηματικές κινήσεις του σχεδιαστή δεν είχαν τέλος.
H “Space-age” συλλογή προσέδωσε new era στην εποχή των 60’s
Ενώ οι οίκοι Christian Dior, Cristóbal Balenciaga and Yves Saint Laurent βρίσκονταν στην αδιάκοπη αναμέτρηση της υψηλής ραπτικής, ο Pierre Cardin σχεδίαζε ρούχα για… το διάστημα!
Η δημιουργία του Space-Age τη δεκαετία των 60’s έδωσε άλλη πνοή στη μόδα και την καθόρισε διεξοδικά, ειδικότερα μετά από την πρώτη μεγάλη σόλο επιτυχία του το 1954. Κάθε επίδειξη μόδας πλαισιωνόταν με ντελικάτα φορέματα που έμοιαζαν με αεροναυτικές στολές και οι πασαρέλες μετατρέπονταν σε καλλιτεχνικά δρώμενα βγαλμένα από διαστημικές αποστολές της NASA. Οι θεατές ταξίδευαν νοερά σε ένα παράλληλο σύμπαν και στους δρόμους συναντούσες μοναδικές φουτουριστικές δημιουργίες Pierre Cardin έτοιμες να σε προσγειώσουν νωχελικά στο φεγγάρι.
Ο μεγαλειώδης σχεδιαστής έγραφε πάντα τη δική του πορεία, σε απάτητα μονοπάτια, καμιά φορά δύσβατα αλλά πάντα καρποφόρα. Αυτή ήταν τελικά και η δική του επιχειρηματική ευφυία.
Προσπαθούσα πάντα να είμαι διαφορετικός, να είμαι ο εαυτός μου. Είτε αυτό άρεσε στους άλλους είτε όχι, ποτέ δεν με ενδιέφερε, δεν ήτανε ποτέ αυτή η ουσία. είπε ο Cardin σε μία συνέντευξή του στο Reuters.
H αδυναμία του για επενδύσεις στην Ασία
Ο Pierre Cardin εξαπλωνόταν συνεχώς. Στράφηκε πολύ νωρίς προς την Ασία όπου και αναγνωρίσθηκε. Το 1957 βρέθηκε στην Ιαπωνία την περίοδο της ανοικοδόμησης μυώντας τους Παριζιάνους στην ιαπωνική τέχνηκαι το 1978 σηματοδοτήθηκε ως ο πρώτος Γάλλος που εγκαταστάθηκε στην κομμουνιστική Κίνα οργανώνοντας φαντασμαγορικές επιδείξεις μόδας στο Σινικό Τείχος.
Ήταν πράγματι ένας σχεδιαστής βγαλμένος απ’ το μέλλον. Αυτά που στην ουσία αναλύσαμε στο άρθρο “Κίνα: Στο Επίκεντρο Της Επιχειρηματικής Luxury Αγοράς έως το 2025”, o ίδιος τα υιοθετούσε σχεδόν 50 χρόνια πριν. Αν θυμάστε καλά, σας είχα μιλήσει για το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ποιότητας, της καταναλωτικής συνείδησης και του λεγόμενου storytelling που χαρακτηρίζει τις Κινέζικες marketing στρατηγικές, όμοιες του δημιουργού. Ο Pierre Cardin δε σηματοδοτήθηκε τυχαία ως επιχειρηματική ιδιοφυία. Η επικαιρότητα και η υπογραφή των πρωτοπόρων έργων του Cardin θα μένουν για πάντα στο προσκήνιο της μόδας, έστω και νοερά.
Τα πάντα ήταν τόσο εμπεριστατωμένως προμελετημένα, κάθε κίνησή του φάνταζε πρωτοπόρα και τα όρια της επιτυχίας είχαν πια καταρριφθεί. Πλέον η ανθρωπότητα παρακολουθούσε με θαυμασμό και αδημονία τις επόμενες κινήσεις του Pierre, ενώ η επέκταση του ονόματός του σε νέες Ηπείρους προδιέθετε την εξέλιξη της μόδας πέρα από κάθε σύνορο.
Η εμπορική του δραστηριότητα απλωνόταν σε κάθε είδους μορφή τέχνης και επένδυσης με αποκορύφωση την αγορά του εστιατορίου Maxim’s, σύμβολο της γαλλικής γαστρονομίας κι αριστοκρατίας στο Παρίσι – όπου αργότερα δημιούργησε εσωτερικά το μουσείο Maxim’s Musee Art Nouveau – και εν συνεχεία το μετέτρεψε σε αλυσίδα όπου η επέκτασή του έφτασε έως και την Κίνα. Η βαθιά ανάγκη του Pierre για επενδύσεις στην Ασία, ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα της αναγνωρισμένης επιτυχίας του.
Οι θρυλικές συνεργασίες και η αναγνωρισμένη επιτυχία
Η διεύρυνση του Pierre Cardin εξαπλωνόταν αδιάκοπα. Κι όπως κάθε τέλος σηματοδοτεί μια καινούρια αρχή, το 1966 ο σχεδιαστής παραιτείται απ’ το Chambre Syndicale κι αρχίζει να εμφανίζει τις συλλογές του στο δικό του χώρο “Espace Cardin” – το παλιό “Théâtre des Ambassadeurs”– το οποίο εκμεταλλεύτηκε αξιοποιώντας την κατοχή του για την προώθηση νέων καλλιτεχνικών ταλέντων, όπως σύνολα θεάτρων, μουσικών κ.α. όπου από το 1971 παρέλασαν καλλιτέχνες όπως οι Μάρλεν Ντίτριχ, Μπομπ Ουίλσον, Ζεράρ Ντεπαρντιέ, μέχρι και οι Pilobolus.
Ο Cardin φημιζόταν ιδιαίτερα για τις ποικίλες επιχειρηματικές του δραστηριότητες που έτειναν να απασχολούν πολλούς διαφορετικούς κλάδους. Απόσπασε καθ’ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του πορείας τιμητικούς τίτλους και οι επιτυχίες του ήταν αδιάλειπτες. Κάποιες από αυτές;
Σχεδίασε και έντυσε αστέρες της εποχής όπως τους θρυλικούς Beatles και την πολυσυζητημένη ηθοποιότου Hollywood Elisabeth Taylor, ενώ αργότερα έντυσε γνωστά ονόματα όπως το supermodel Naomi Campbell με την super glamorous εμφάνισή της στην εορτή του ‘Commonwealth Fashion Exchange’ στο Buckingham Palace το 2018 ενόψει London Fashion Week.
Το τελευταίο του σπίτι ονόματι “Bubble Palace”, λειτουργούσε παράλληλα και ως χώρος εκδηλώσεων/εκθέσεων όπου τον τελευταίο Φεβρουάριο πήρε τον τίτλο ως ‘Η πιο ακριβή ιδιοκτησία της Ευρώπης’ όταν μπήκε για πώληση με το υψηλό ποσό των 305 εκατομμυρίων λιρών.
Ακόμη ένα απ’ τα εκπληκτικά φορέματά του φορέθηκαν στην παγκοσμίου φήμης κλασική ταινία “La Belle et la Bete” του Jean Cocteau’s το 1946, σχεδίασε στολές για το Pakistan International Airlines όπου και εισήχθησαν από το 1966 έως το 1971 και την ίδια χρονιά επανασχεδίασε το Barong Tagalog, μια εθνική φορεσιά των Φιλιππίνων βαθιά εκτιμώμενη από τον Πρόεδρο Ferdinand Marcos.
Το 1975 άνοιξε την πρώτη του μπουτίκ επίπλων στο Rue du Faubourg Saint-Honoré του Παρισιού, ενώ τις χρονολογίες 1977, 1979 και 1983, του απονεμήθηκε το Cartier Golden Thimble βραβείο από τη Γαλλική υψηλή ραπτική για την πιο δημιουργική συλλογή της σεζόν.
Στην πορεία της καριέρας του ο σχεδιαστής άνοιξε δικά του μουσεία όπως αυτό του “Past-Present-Futur” το 2010 στο Saint-Quen της Γαλλίας με την έκθεση 80 iconic σχεδίων, έγινε πρωταγωνιστικό τιμητικό μέλος της UNESCO το 1991 συμβάλλοντας ενεργά με τη δημιουργικότητά του και τα φουτουριστικά σχέδιά του κοσμούσαν και κοσμούν μουσεία από όλο τον κόσμο.
Το 1960 ανακοίνωσε την πρώτη του αντρική collection ονόματι Cylindre όπου εκπροσωπήθηκε από 150 Γάλλους φοιτητές και έξι χρόνια μετά δημιούργησε την πρώτη του παιδική συλλογή η οποία και αποθεώθηκε ύστερα από μία εκπληκτική παρουσίαση στο Παρίσι. Το 1972 ωστόσο, λάνσαρε και το πρώτο του αντρικό άρωμα “Pour Monsieur”, ενώ το 1972, στα 52 του χρόνια έγινε ο πρώτος σχεδιαστής υψηλής ραπτικής που πόζαρε για το εξώφυλλο “Time magazine”.
Ήταν μέλος του Chambre Syndicale de la Haute Couture et du Prêt-à-Porter από το 1953 έως το 1993 και η βιογραφία με τίτλο “Pierre Cardin, το υπέροχο πεπρωμένο του” που γράφτηκε από τη Sylvana Lorenz το 1995 σαν αφιέρωμα στην μέχρι τότε πορεία του μεγάλου σχεδιαστή απέσπασε τις καλύτερες κριτικές της εποχής.
Το 2010 αυτό το έργο αναδημιουργήθηκε από το συγγραφέα Jean-Pascal Hesse κυκλοφορώντας το βιβλίο “Pierre Cardin: 60 Years of Innovation” ένα αφιέρωμα στα 60 χρόνια πορείας του μεγαλειώδη σχεδιαστή, το οποίο όμως αργότερα, το 2016 μετεξελίχθηκε για τα 70 πλέον ιστορικά χρόνια καριέρας του σχεδιαστή, από την ίδια συγγραφέα, με τίτλο “Espace Pierre Cardin”. Μία βιβλιογραφία που αξίζει αναμφισβήτητα να διαβάσετε και να κατέχει μία τιμητική θέση στη βιβλιοθήκη σας.
Μόλις λίγους μήνες ωστόσο πριν αποβιώσει (29 Δεκεμβρίου 2020) ο σπουδαίος σχεδιαστής, δημιουργήθηκε στο όνομά του το ντοκιμαντέρ “House of Cardin” από τους P David Ebersole και Todd Hughes’s, το οποίο αξίζει ακράδαντα να παρακολουθήσετε. Προσοχή όμως, γιατί στην Ευρώπη δεν είναι σε καμία πλατφόρμα διαθέσιμο πέραν της Αμερικής. Με λίγα λόγια σας προτρέπω να χρησιμοποιήσετε κάποια εταιρεία VPN, όπως έκανα κι εγώ. Και για να σας προλάβω, όχι amazon. Μέσα στα πλαίσια των νέων updates πλέον δεν είναι εφικτή η αλλαγή του region. Αξίζει ωστόσο να την παρακολουθήσετε, κρύβονται πολλά μυστικά…
To 1970 ωστόσο o Pierre Cardin αποκάλυψε μία νέα συλλογή για… νοσοκόμες! Η πολυσυζητημένη αυτή κίνηση άφησε τους πάντες άναυδους, όχι μόνο για την δημιουργική πρωτοπορία του αλλά πρωτίστως για την ανεξάντλητη ριζοσπαστική φαντασία του. Θα λέγαμε πως με τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία ο καινοτόμος σχεδιαστής έστειλε το καθοριστικό μήνυμα στην κοινωνία πως η μόδα είναι παντού και έχει πάντα τον τελευταίο λόγο… Γιατί η μόδα πρέπει να είναι πάντα ένα βήμα μπροστά!
Η μόδα είναι μια ακτινογραφία της κοινωνίας. Ήθελα πάντα να είμαι διαφορετικός, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να έχεις διάρκεια.
Στις 20 Φεβρουαρίου του 2020, ο μεγαλειώδης Pierre Cardin κατέκτησε δικαιωματικά το τιμητικό αστέρι στο Palm Springs’ Walk of Stars με τίτλο “Pierre Cardin: Designer Futurist”.
Η ανεκπλήρωτη επιθυμία
Οι ευφυέστατες επενδύσεις του δημιουργού σίγουρα εντυπωσιάζουν, ωστόσο μην ξεχνάμε πως τα “βαριά φορτία” και τα ακανθώδη ρίσκα απαιτούν σίγουρα ακατάπαυστη εργατικότητα, αφιέρωση και περίτεχνη σοφία. Γι’ αυτό και η επιχειρηματικότητα δεν είναι για όλους. Ο σπουδαίος Cardin μέχρι και τα τελευταία χρόνια της ζωής του μετάνιωνε για δύο πράγματα. Ένα είναι το γεγονός πως δεν κατάφερε να πάει ποτέ στο φεγγάρι και δεύτερον πως δεν κατάφερε τη δημιουργία μιας οικογένειας, να αποκτήσει ένα παιδί.
Η δόξα και η επιτυχία έχει και τα αντίποινά της. Εμείς ωστόσο θα λέγαμε πως η πορεία μας είναι γεμάτη επιλογές και πολλές φορές οι επιλογές αυτές μπορεί να αντικρούονται μεταξύ τους. Κάπου εδώ επιτρέψτε μου να δανειστώ μια φράση του αρχισυντάκτη μου Costantino Roselli στο τελευταίο issue Δεκεμβρίου, “σκεφτείτε τη ζωή σαν ένα video game” και σύντομα θα συνειδητοποιήσετε την αξία της ζωής αλλά και τον απώτερο σκοπό της. Είμαστε όντα που μπορούμε να μεταμορφωθούμε σε superheroes αλλά ο καθένας διαγράφει τη δική του πορεία. Και για να κάνω το “συνήγορο του διαβόλου”, πιστεύετε πως ένα παιδί ήταν όντως αυτό που χρειαζόταν τελικά ο μεγαλειώδης Pierre Cardin; Το γεγονός πως κατάφερε να κατακτήσει τον κόσμο με τη δημιουργικότητα και τις επιχειρηματικές του δεξιότητες, κατοχυρώνει το γεγονός πως θα μπορούσε να γίνει ένας εξίσου σπουδαίος πατέρας; Και πιο σημαντικά -χωρίς να επεκταθούμε στην ερωτική του ζωή- θα μπορούσε με τις ίδιες στρατηγικές που κέρδισε το θαυμασμό της μόδας να κερδίσει και την επιμέλεια ενός παιδιού; Τα ερωτήματα που γεννιούνται είναι πολλά, οι απαντήσεις δυσεύρετες. Το μόνο σίγουρο είναι πως υπό άλλες συνθήκες τα πράγματα θα ήταν τελείως διαφορετικά και ίσως σήμερα να μη μιλάγαμε για τον ίδιο Pierre Cardin.
Η ακλόνητες προσδοκίες του μέχρι τέλους
To 2016 σε μία σχετική του συνέντευξη του στο Bloomerang που αναφερόταν στην πώληση του κολοσσού που κοστολογεί σε 1 δισεκατομμύριο ευρώ δήλωσε μεταξύ άλλων:
Αν δεν έχετε τα χρήματα, τότε μην μας αγοράσετε. Δεν σας πίεσε κανείς. Μπορώ να πεθάνω και χωρίς να τον πουλήσω.
Αν και ο μεγάλος ανιψιός του, Rodrigo Basilicati, αναγράφεται ως διαχειριστής της εταιρείας Pierre Cardin Evolution, ο Cardin αρνιόταν μέχρι πρόσφατα να τον ορίσει ξεκάθαρα κληρονόμο του έργου του. Φαίνεται πως η ακλόνητη αυθεντικότητα της επιχειρηματικότητάς του, δεν του επέτρεπε να υποκύψει και να συμβιβαστεί με τίποτα λιγότερο από αυτό που ο ίδιος προσδοκούσε για το ναό του.
H επαναστατικότητα της μόδας ωστόσο ενόψει 2021 ζωντανεύει. Είναι αλήθεια πως δεν αρκεί η θέληση για να επαναπροσδιορίσεις ριζικά ένα νέο καινοτόμο σύστημα αλλά χρειάζεται και διεξοδικά μεθοδευμένη στρατηγική. Ο Pierre Cardin δε λύγισε ποτέ. Το business plan του είχε αρχή, μέση και τέλος. Δούλευε ακατάπαυστα, δημιουργούσε ασυναγώνιστα trends και δεν έπαψε ποτέ να ανατρέπει τα δεδομένα. Η επιχειρηματικότητα του Cardin δεν ήταν απλά ευφυής και πρωτοπόρα. Το “brain wash” που κατοχύρωσε στη δεκαετία των 60’s και 70’s με τις προωστήριες marketing στρατηγικές του και τις ισχυρές καρποφόρες επενδύσεις του, αιχμαλώτισε κυριολεκτικά το ενδιαφέρον της μόδας μυώντας την κοινωνία στο ανεπανάληπτα δαιδαλώδες όραμά του, την καθιέρωση αλλότροπων για την εκάστοτε κοινωνία ιδεών και την σφυρηλάτηση νέων δεσμών μέσω της θέσπισης νέων κανόνων στην αμετάβλητη βιομηχανία της μόδας.
Ο μεγαλειώδης Pierre Cardin, πέρα από αδιάλλακτος ρηξικέλευθος οραματιστής, σηματοδοτεί σύμβολο επιχειρηματικού μοντέλου, πρότυπο ευοίωνο και τελεσφόρο για την εξέλιξη της μόδας. Η διεξοδική μελέτη των επιχειρηματικών στρατηγικών του εφαρμοσμένη και αναδιαμορφωμένη σε νέα καινοτόμα marketing καλούπια μπορεί να οδηγήσει σε νεοσύλλεκτα οικοσυστήματα εμπνευσμένα από το μέλλον. Αρκεί, δηλαδή, να προσαρμοστούν στον νέο κώδικα της βιωσιμότητας και την εκσυγχρονισμένη digital-virtual πραγματικότητα.
Τα ρούχα που προτιμώ είναι εκείνα που δημιούργησα για μία ζωή που δεν υπάρχει ακόμη, τον κόσμο του μέλλοντος.
