Στα πλαίσια της βιωσιμότητας και των βιώσιμων πρακτικών που αναζητούν τόσο τα brands αλλά οι καταναλωτές, ήρθε να προστεθεί και η κυκλική οικονομία. Circular economy στη βιομηχανία της μόδας ονομάζουμε το σχεδιασμό για την απομάκρυνση των αποβλήτων μέσα από την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και διατήρηση της χρήσης των υλικών και αγαθών με σκοπό να την αναγέννηση των φυσικών συστημάτων.
Διαβάζοντας θα μάθεις:
- Γιατί η κυκλική οικονομία είναι σημαντική για το περιβάλλον και την επιχειρηματικότητα
- Πως μπορεί να γίνει η μετάβαση από γραμμικό σε κυκλικό μοντέλο
- Αρχές της κυκλικής οικονομίας
Τα τελευταία χρόνια η έννοια της κυκλικής οικονομίας έχει προωθηθεί ευρέως σε όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και την Ασία. Ορισμένα άτομα αλλά και οργανισμοί, ήταν οι πρώτοι που έδωσαν την έννοια και τις αρχες της στο ευρύτερο κοινό, όπως η Dame Ellen MacArthur (ίδρυμα Ellen MacArthur), ο Walter Stahel (Product Life Institute) και ο Michael Braungart και William McDonough (Cradle to Cradle Products Innovation Institute).
Όπως είχε αναφέρει και η Ellen MacArthur “ Η κυκλική οικονομία αναφέρεται σε μία βιομηχανική οικονομία που αποκαθίσταται εκ προθέσεως, στοχεύει να βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ελαχιστοποιεί, παρακολουθεί και εξαλείφει τη χρήση τοξικών ουσιών και αποβλήτων με προσεκτικό σχεδιασμό”.
Η σημερινή οικονομία βασίζεται κυρίως σε ένα γραμμικό μοντέλο, όπου οι πόροι αντλούνται από τον πλανήτη, μετατρέπονται σε προϊόντα και στη συνέχεια αποσύρονται όταν δεν χρησιμοποιούνται πλέον. Ενδέχεται να υπάρξει κάποια επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση αλλά στο τέλος καταλήγουν ως απόβλητα. Με το κυκλικό μοντέλο αυτό αλλάζει, τα προϊόντα διατηρούνται σε κυκλοφορία για όσο δυνατόν περισσότερο μέχρι να μπορέσουν να διασπαστούν βιώσιμα στο περιβάλλον.
Ένα κυκλικό μοντέλο επίσης εξετάζει τον κύκλο ζωής ενός προϊόντος, αν δεν είναι σε κατάσταση να επαναχρησιμοποιηθεί ή να ανακυκλωθεί μπορεί να απορριφθεί χωρίς να βλάψει το περιβάλλον.
Στις μέρες μας λιγότερο από το 1% των ρούχων ανακυκλώνονται σε νέα ρούχα. Η βιομηχανία της μόδας παράγει τουλάχιστον 13 κιλά απορριμμάτων για τον κάθε άνθρωπο πάνω στον πλανήτη. Χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερες “virgin” πρώτες ύλες που απαιτούν γη, νερό, χημικά και ρύπους για την παραγωγή τους .
Ως μέλος της κυκλικής οικονομίας της μόδας, ο Dr Brismar ιδιοκτήτης του Green Strategy, έχει εφεύρει 16 βασικές αρχές για την υποστήριξη μιας πιο κυκλικής και βιώσιμης βιομηχανίας της μόδας και της κλωστοϋφαντουργίας. Οι αρχές αυτές είναι οι εξής :
- Σχεδιασμός με σκοπό.
- Σχεδιασμός για μακροζωία
- Σχεδιασμός για αποδοτικότητα πόρων
- Σχεδιασμός βιοαποικοδομησιμότητας
- Σχεδιασμός για ανακύκλωση
- Τοπική παραγωγή
- Παραγωγή χωρίς τοξικότητα
- Παραγωγή με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
- Αποτελεσματική παραγωγή
- Ηθική παραγωγή
- Παροχή υπηρεσιών για την υποστήριξη της διάρκειας ζωής των προϊόντων
- Επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση ή κομποστοποίηση όλων των υπολειμμάτων
- Ευρύς συνεργασίες
- Χρήση των προϊόντων, πλύση και επισκευή με προσοχή
- Αγορές με κριτήριο την ποιότητα αντί της ποσότητας
- Ενοικίαση και ανταλλαγή ρούχων, αγορά second hand και vintage αντί για καινούργια.
Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει ο σχεδιασμός ρούχων και τακτικών με κοινό γνώμονα την βιωσιμότητα. Δηλαδή δεν εξετάζεται μόνο πως ένα προϊόν θα είναι βιώσιμο αλλά και πως θα μπορέσει αυτό το ύφασμα να επαναχρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο. Ο σχεδιασμός αυτός πρέπει να περιλαμβάνει τη χρήση μεμονωμένων ινών, διασφαλίζοντας ότι τα τυχόν διακοσμητικά θα είναι εύκολο να αφαιρεθούν από τα ρούχα και τέλος να είναι σε θέση να τεθούν για επαναχρησιμοποίηση, βαφή και φινίρισμα. Η χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του οργανικού βαμβακιού και η κατασκευή ινών από υπο-προϊόντα τροφίμων είναι βασικά συστατικά για την επίτευξη ενός κυκλικού μοντέλου.
Το Η&Μ είναι ένα brand το οποίο κατατάσσεται στην κατηγορία fast fashion, ωστόσο είναι ένα σημαντικό παραδείγματα που μπορούμε να δώσουμε για τα βήματα και τις κατευθύνσεις που έχει πάρει προς την κυκλική οικονομία. Οι κατηγορίες που εστιάζει το brand είναι :
- Τα προϊόντα που κατασκευάζονται για να διαρκούν από ασφαλή και ανακυκλωμένα και βιώσιμα υλικά. Αυτό σημαίνει την αναγνώριση, δοκιμή και κλιμάκωση νέων λύσεων. Στόχος τους είναι η χρήση 100% ανακυκλωμένων ή βιώσιμων υλικών μέχρι το 2030 και 30% ανακυκλωμένων υλικών μέχρι το 2025.
- Κυκλική εφοδιαστική αλυσίδα. Συστήματα που υποστηρίζουν κυκλικές διαδικασίες παραγωγής.
- Κυκλική εμπειρία για τους πελάτες. Με την ανάπτυξη επιχειρηματικών μοντέλων και υπηρεσιών, χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να επικοινωνήσουν με τους πελάτες για τις πιο βιώσιμες επιλογές και τα νέα συστήματα.
Η κυκλική προσέγγιση επιδιώκει να αποσυνθέσει την οικονομική ανάπτυξη απο την κατανάλωση των πόρων. Αυτό βοηθάει στο να ξεπεραστούν οι πιέσεις που δέχονται οι φυσικοί πόροι που προκύπτουν από την εκτιμώμενη ανάπτυξη της παγκόσμιας μεσαίας τάξης. Η μετάβαση σε αυτό το μοντέλο δημιουργεί νέες οικονομικές ευκαιρίες αλλά προσφέρει και περιβαντολογικά οφέλη μέσω της βελτίωσης της χρήσης των φυσικών πόρων. Ωστόσο, η κυκλική οικονομία είναι αρκετά περίπλοκη και υπάρχουν ήδη αρκετές τεχνικές και θεωρητικές πληροφορίες. Αυτό που θα μπορούσε να βοηθήσει θα ήταν ένα πρακτικό πλαίσιο που θα βοηθούσε τους οργανισμούς να απλοποιήσουν και να να προσδιορίσουν τι είναι σχετικό με αυτούς.
Υπάρχουν 3 κατηγορίες στην κυκλική οικονομία όσον αφορά την μόδα (ένδυση, υπόδηση, αξεσουάρ) :
- Προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό.
- Προϊόντα κατασκευασμένα για να κατασκευαστούν ξανά.
- Προϊόντα από ασφαλείς ανακυκλωμένες και ανανεώσιμες πηγές.
Τα προϊόντα και τα υλικά στην κυκλική οικονομία μπορούν να ρέουν σε δύο κύκλους, τον τεχνητό και τον βιολογικό. Σκοπός αυτών τον δύο κύκλος είναι να κρατάνε χωριστά ή τουλάχιστον να είναι πιο εύκολη η διαφοροποίηση των τεχνητών υλικών από τα βιολογικά, ώστε να μπορεί η ανακύκλωση να γίνεται ομαλότερα.
Όπως ανέφερα και παραπάνω το τωρινό σύστημα παραγωγής, διανομής και χρήσης των ρούχων λειτουργεί με σχεδόν εντελώς γραμμικό τρόπο. Μεγάλες ποσότητες μη ανανεώσιμων πηγών εξάγονται για την παραγωγή ρούχων τα οποία χρησιμοποιούνται για σύντομα χρονικά διαστήματα και έπειτα στο τέλος της χρήσης τους καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής ή καίγονται, επιβαρύνοντας το περιβάλλον. Εκτιμάται ότι περισσότερα από τα μισά fast fashion ρούχα καταλήγουν στα σκουπίδια σε λιγότερο από ένα χρόνο. Το γραμμικό σύστημα αφήνει ανεκμετάλλευτες τις οικονομικές ευκαιρείς, ασκεί πιέσεις στους πόρους, μολύνει και υποβαθμίζει το φυσικό περιβάλλον και τα οικοσυστήματα, όπως επίσης έχει αρνητικές επιπτώσεις σε τοπικές, περιφερειακές και παγκόσμιες κλίμακες.
Οι αρνητικές επιπτώσεις του γραμμικού συστήματος στην οικονομία είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, ωστόσο το Pulse of fashion industry, σύμφωνα με μία ερευνά του ανέφερε ότι το συνολικό όφελος για την παγκόσμια οικονομία θα μπορούσε να είναι περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2030, αν η βιομηχανίας της μόδας ήταν διατεθειμένη να αντιμετωπίσει την περιβαντολογική και κοινωνική πτώση της τρέχουσας κατάστασης.
Σε παγκόσμιο επίπεδο οι καταναλωτές χάνουν 460 δισεκατομμύρια ευρώ αξία κάθε χρόνο πετώντας ρούχα τα οποία θα μπορούσαν να συνεχίσουν να φορούν και ορισμένα ρούχα εκτιμάται ότι απορρίπτονται μετά από μόλις 7 με 10 χρήσεις. Οι καταναλωτές αναγνωρίζουν αυτή την κατάσταση ως πρόβλημα, με το 60% γερμανών και κινέζων καταναλωτών να παραδέχονται ότι έχουν στην κατοχή τους περισσότερα ρούχα από ότι πραγματικά χρειάζονται.
Τα brands αυτό που μπορούν να κάνουν για μία πιο κυκλική οικονομία είναι :
- Σταδιακή κατάργηση ουσιών που προκαλούν απελευθέρωση μικροϊνων.
- Μεταμόρφωση του τρόπου με τον οποίο τα ρούχα σχεδιάζονται, πωλούνται και χρησιμοποιούνται.
- Ριζική βελτίωση της ανακύκλωσης μετασχηματίζοντας τον σχεδιασμό, τις collection και την επεξεργασία ενδυμάτων.
- Αποτελεσματική χρήση πόρων και μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές.
- Ευθυγράμμιση των βασικών παραγόντων της βιομηχανίας σε ένα κοινό και σαφές όραμα και την δέσμευση τους σε αυτό
Η διατήρηση των φυσικών πόρων είναι αναγκαία για όλους, είτε όταν αναφερόμαστε στην βιομηχανία της μόδας είτε σε οποιοδήποτε άλλο κλάδο. Με τα σωστά επιχειρηματικά μοντέλα, στρατηγικές και θέληση μπορούμε να ξεφύγουμε από τη γραμμική οικονομία και να μεταβούμε σε μία πιο κυκλική, η οποία θα βοηθήσει το περιβάλλον να ανακάμψει. Είτε αναφερόμαστε σε fast fashion brands (όπως H&M), είτε σε luxury οι κατευθυντήριες παραμένουν ίδιες. Η μόδα μπορεί να γίνει βιώσιμη και κυκλική.
