Για να κατανοήσουμε το μέλλον της μόδας πρέπει να γνωρίζουμε και το παρελθόν της. Η ιστορία της μόδας αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στη βιομηχανία, με κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που την έχουν διαμορφώσει όπως την ξέρουμε σήμερα. Είναι άλλωστε αλήθεια ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα το τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω μας.
Αυτό όμως δεν είναι ένα τυπικό fashion history course.
Η Deborah, ως δεινή fashion expert, αποφάσισε να κάνει ένα ταξίδι στο χρόνο και να μοιραστεί μαζί μας το πως έζησε τις σημαντικότερες στιγμές της ιστορίας της μόδας. Πρόκειται βέβαια για ένα ταξίδι αιώνων για αυτό και εμείς θα εστιάσουμε στα ιστορικά σημεία κλειδιά που συνέβαλαν στην εξέλιξη της αισθητικής και του στυλ.
http://Embed from Getty Images
Long Live the 19th Century
Τον 19ο αιώνα, μετά την αποδόμηση του θεσμού της κοινωνίας από την Γαλλική Επανάσταση, άρχισαν να ανθίζουν οι καρποί της Βιομηχανικής Επανάστασης. Έτσι, η Deborah βρέθηκε να προσγειώνεται σε ένα από τα πρώτα εργοστάσια ρούχων τη στιγμή που η μόδα άρχισε να γίνεται προσβάσιμη σε περισσότερες κοινωνικές τάξεις και όχι μόνο στην ανώτερη. Έμεινε έκπληκτη όταν είδε τις ραπτομηχανές στους πάγκους των εργατών και αφού βρήκε μια κρυψώνα για να μην την ανακαλύψουν, έκατσε μερικές ώρες χαζεύοντας τους εργάτες να δίνουν ζωή στα υφάσματα τους.
Κάνοντας μια βόλτα στα στενά του Παρισιού, παρατήρησε τα πολυκαταστήματα που χτίζονταν. Την ίδια περίοδο, εμφανίστηκαν και τα πρώτα περιοδικά μόδας με αποτέλεσμα η Γαλλική μόδα να αποκτά παγκόσμια υπόσταση και αναγνώριση.
“Ο κόσμος φαινόταν ενθουσιασμένος που ήταν σε θέση να πειραματιστεί περισσότερο με τις στιλιστικές του επιλογές και σε τιμές λογικές για την τσέπη τους!”. Πάνω στη βόλτα της, χάνεται και ζητάει οδηγίες από έναν άγνωστο άντρα ο οποίος με το κλασικό παριζιάνικο ύφος τη βοηθάει και τη καθοδηγεί. Κάποιον της θύμιζε αλλά δεν ήταν σίγουρη. Αγοράζει ένα περιοδικό και κάθεται να απολαύσει τον καφέ της στο Cafe de Fleur. Ξεφυλλίζοντας το, πέφτει σε μια συνέντευξη του Charles Frederick Worth, του πρώτου σχεδιαστή που έθεσε τις βάσεις για την υψηλή ραπτική ανοίγοντας τον οίκο μόδας του στο Παρίσι, ο οποίος μάλιστα ξεκίνησε το έθιμο της παρουσίασης συλλογών βάσει σεζόν ενσαρκώνοντας τα ρούχα του σε μοντέλα. Με λίγα λόγια, ανακάλυψε ότι ο άνδρας που τη βοήθησε ήταν ο ίδιος άνθρωπος που έθεσε τις βάσεις στις οποίες στηρίζεται το σύστημα της μόδας σήμερα.
Ο 19ος αιώνας αποτελεί μια σημαντική χρονική περίοδο για τη βιομηχανία της μόδας όχι μόνο γιατί τέθηκαν οι λειτουργικές της βάσεις αλλά και γιατί με τις γυναίκες να αναζητούν νέους τρόπους ζωής ως σημαντικά γρανάζια στην κοινωνία, η λογική και η λειτουργικότητα των αντρικών ρούχων απέκτησαν τη μορφή ενός προτύπου προς ακολούθηση.
http://Embed from Getty Images
Live in Fashion, not War
Επόμενη χρονική στάση της Deborah, ήταν ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος κατά τον οποίο οι αξίες και τα κοινωνικά συστήματα όπως τα ήξεραν διαλύθηκαν ολοκληρωτικά με αποτέλεσμα να αλλάξει και η νοοτροπία του κόσμου. Οι γυναίκες βγήκαν από την ιδιωτική σφαίρα του σπιτιού, απέρριψαν τους κορσέδες και άρχισαν να αναζητούν πιο λειτουργικά ρούχα. Συνεπώς δημιουργήθηκε μια νέα μεσαία τάξη ενώ παράλληλα αναπτύσσονταν διάφορα νέα συστήματα μέσων μαζικής ενημέρωσης που βοηθούσαν στο διαμοιρασμό των αισθητικών ιδεών της υψηλής ραπτικής, από το Παρίσι σε όλο τον κόσμο.
Η πρωταγωνίστρια μας, βρέθηκε έτσι σε ένα Παρίσι, όπου ο γυναικείος πληθυσμός είχε πλέον αποκτήσει υψηλότερο επιμορφωτικό και επαγγελματικό επίπεδο και οι μηχανές είχαν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του Α’ΠΠ, οι γυναίκες πήραν τα ηνία των ανδρικών εργασιών στην κοινωνία και τη βιομηχανία και προτιμούσαν πρακτικά και λειτουργικά ρούχα έναντι των περίπλοκων, διακοσμημένων κοστουμιών της υψηλής ραπτικής.
“Ένιωσα το women empowerment σε όλο του το μεγαλείο”, μας είπε η Deborah.”Όπου και να κοιτούσα έβλεπα γυναίκες με εφαρμοστά ταγέρ, να δίνουν ζωή σε πολύ απλά σχέδια με το δυναμισμό τους”.
Μετά το τέλος του Α’ΠΠ, έχοντας χάσει πλέον τις δουλειές τους καθώς το ανδρικό ανθρώπινο δυναμικό είχε επιστρέψει, οι γυναίκες διατήρησαν τον ενεργό τους ρόλο τον οποίο και εξέφρασαν μέσω της μόδας με στενές σιλουέτες και αυστηρά looks. Ακολουθούσαν με άλλα λόγια την ανδρική μόδα σε μια πιο θηλυκή εκδοχή.
*Fashion History Fact 1:
Η αισθητική του 20ου αιώνα επηρεάστηκε έντονα από τη Μεγάλη Οικονομική Ύφεση του 1929 καθώς η μεταπολεμική ευημερία αποτελούσε πλέον παρελθόν. Οι δύσκολες οικονομικές συνθήκες της εποχής είχαν ως συνέπεια τη μετάβαση από τις εφαρμοστές και αόριστες σιλουέτες στις πιο φυσικές φόρμες τη στιγμή που οι οίκοι μόδας υψηλής ραπτικής έχασαν πελάτες. Ο κόσμος για να επιβιώσει είτε πουλούσε ρούχα του είτε τα μεταποιούσε και τα έραβε σπίτι του.
Η σημασία του 20ου αιώνα έγκειται στο ότι αναπτύχθηκαν τα έντυπα μέσα μαζικής ενημέρωσης μαζί με την εμφάνιση της έγχρωμης φωτογραφίας και τις επιρροές του Αμερικανικού κινηματογράφου στη μόδα και τις τάσεις της. Θεωρείται άλλωστε και η χρυσή εποχή της εικονογραφημένης μόδας.
http://Embed from Getty Images
Από πόλεμο σε πόλεμο
Η Deborah από την περιέργεια της πήγε να μπει σε μια boutique και ανοίγοντας την πόρτα βρέθηκε σε ένα ελλειπές και σχεδόν ερημωμένο εργαστήρι. Κατάλαβε κατευθείαν ότι μεταφέρθηκε στο Παρίσι του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, σε μια περίοδο που η παριζιάνικη βιομηχανία είχε δεχθεί ισχυρά πλήγματα με δυνατούς οίκους να αναγκάζονται να κλείνουν και άλλους να επιβιώνουν με το ζόρι και με πολλές ελλείψεις σε υφάσματα. Για άλλη μια φορά, ο κόσμος αναγκάστηκε να περιοριστεί στη μεταποίηση των ρούχων τους.
*Fashion History Fact 2:
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί είχαν ως στόχο να μεταφέρουν το επίκεντρο της βιομηχανίας της μόδας από το Παρίσι, στο Βερολίνο ή τη Βιέννη.
Μέσα στο τότε έρημο Παρίσι, η Deborah βρήκε στο δρόμο ένα φυλλάδιο με τους περιορισμούς που προβλέπονταν ως προς την ποσότητα υφάσματος που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ενώ παρατήρησε ότι οι γυναίκες έξω είχαν υιοθετήσει τις λεπτές σιλουέτες και τις φούστες μεσαίου μάκρους. Μαζί με τις απλές φόρμες ωστόσο αναδείχθηκε σαν ρεύμα και το militaire ύφος την περίοδο εκείνη. Τετραγωνισμένοι ώμοι, μανίκια με πιέτες και μαξιλαράκια και οι φούστες μέχρι το γόνατο ήταν το Α και το Ω.
*Fashion History Fact 3:
Την περίοδο που η παριζιάνικη μόδα γνώριζε την πτώση της και η Ευρώπη υπέφερε όλο και περισσότερο, αναδείχθηκε η Αμερική η οποία άρχισε να δίνει ζωή στη δική της βιομηχανία της μόδας δείχνοντας μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο πιο καθημερινό στυλ και τα ready-to-wear ρούχα. Ουσιαστικά, όπως και σήμερα, η Αμερικανική αισθητική εστίαζε στη λειτουργική ομορφιά σε συνδυασμό με δημιουργικά στοιχεία.
Ο 20ός αιώνας έκλεισε με την επαναφορά της κυριαρχίας του Παρισιού στην παγκόσμια μόδα, την ανάδυση της μαζικής κατανάλωσης και των ready-to-wear ρούχων καλής ποιότητας. Τα ρούχα έγιναν προσβάσιμα σε όλους και ο κόσμος μπορούσε πλέον να τα δει και να τα παραγγείλει αλλά και να τα παραλάβει από κάθε γωνιά του κόσμου και αυτό χάρη στα νέα μέσα. Στο πακέτο της τεχνολογικής ανάπτυξης που το κατέστησε αυτό δυνατόν μπήκαν η τηλεόραση και το διαδίκτυο. Τέλος, βασικές επιρροές για την αισθητική της εποχής, ειδικά προς το τέλος του αιώνα ήταν η μουσική και ο αθλητισμός.
Από το Παρίσι, στις Ηνωμένες Πολιτείες
Απεγνωσμένη από την κατάσταση στο Παρίσι του 1939, η Deborah ψάχνοντας καταφύγιο, στρίβει σε ένα στενό κοιτώντας ανήσυχη πίσω της και αντιλαμβάνεται ξαφνικά ότι βρίσκεται στο μέσο μιας διαμαρτυρίας. “Γύρω μου φορούσαν όλοι χίπικα και boho ρούχα και κρατούσαν πλακάτ. Φώναζαν και τραγουδούσαν ταυτόχρονα ζητώντας ειρήνη.” Εκείνη τη στιγμή ήταν που κατάλαβε ότι βρισκόταν στο Chicago, Illinois σε μια από τις διαμαρτυρίες κατά του Πολέμου του Βιετνάμ.
Οι ενδυματολογικές επιλογές των συμμετεχόντων στις διαμαρτυρίες αυτές, το χίπικο στυλ, αποτέλεσαν μαρτυρίες της προσπάθειας τους να πάνε κόντρα στο κατεστημένο και τη συντηρητικότητα της παραδοσιακής κοινωνίας. Οι άνθρωποι αυτοί έψαχναν να βρουν ιδεολογικά στηρίγματα σε άλλες κουλτούρες. Την εποχή εκείνη μάλιστα εγκαθιδρύθηκε και η αξία του τζιν ως ένδυμα και ως σύμβολο ένωσης των ανθρώπων καθώς δεν γνώριζε διακρίσεις βάσει βιολογικού και κοινωνικού φύλου, γενεών, τάξεων και εθνών.
The Queer Revolution
Προχωρώντας μέσα στον κόσμο, η πρωταγωνίστρια μας κλείνει τα μάτια της και όταν τα ανοίγει βρίσκεται σε ένα διαφορετικό περιβάλλον. Γύρω της υπάρχει ακόμα κόσμος μόνο που αυτή τη φορά το στυλ τους παρουσιάζει μεγαλύτερη ποικιλία στις σιλουέτες και στο ύφος. Προσπαθώντας να καταλάβει που είναι σκοντάφτει και πέφτει πάνω σε μια γυναίκα. Αντιλαμβάνεται ωστόσο ότι δεν είναι γυναίκα αλλά μια drag queen. “Απορώ πως μου πήρε τόση ώρα να καταλάβω ότι ήμουν στην εξέγερση του Stonewall”.
“Είναι ένα πράγμα να το διαβάζεις στα βιβλία και να χαζεύεις τις φωτογραφίες αλλά δε συγκρίνεται με τη συγκίνηση, την οργή και την ενέργεια που νιώθεις μέσα σε αυτό τον κόσμο”.
Η Εξέγερση του Stonewall αποτελεί καίριο σημείο για την εκφραστική απελευθέρωση της τότε LGBT κοινότητας που με αφορμή τις επιθέσεις αστυνομικών στο Stonewall Inn, στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης, στις 28 Ιουνίου το 1969, πήγαν κόντρα στο κατεστημένο και την αστυνομική βία. To Stonewall Inn ήταν ένα ιδιωτικό gay bar με έντονη νυχτερινή ζωή και πλέον αποτελεί και έχει αναγνωριστεί ως ιστορικό ορόσημο.
Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μια ευκαιρία για να ανοίξουν οι ιδεολογικοί και αισθητικοί ορίζοντες των συντηρητικών κοινωνιών και ρόλο φυσικά έπαιξε η μουσική βιομηχανία και καλλιτέχνες όπως ο David Bowie και η Madonna.
